Ranglar… Kundalik hayotimizda har yerda mavjud. Bir menyuga, bir xaritaga, bir jadvalga qaraganda yoki shunchaki bir ilovani ishlatganda. Ammo ko‘pincha sezilmasdan o‘tib ketadigan o‘sha ranglar, aslida matematik tartibning bir qismi bo‘lishi mumkin. Va bu tartibning nomi: Rang Teoremasi.
Birinchi qarashda biroz akademik tuyulishi mumkin, lekin aslida bu teorema juda oddiy bir g‘oyaga asoslanadi:
Bir xarita ustidagi hududlarni, qo‘shni bo‘lgan hududlar bir xil rangda bo‘lmasligi uchun to‘rt rang yetarli. Ya’ni, qanchalik murakkab bo‘lmasin, qo‘shni hududlarni ajratish uchun to‘rt rangdan ko‘proq kerak emas. Qiziq emasmi?
Bu Rang Teoremasi qayerda qarshimizga chiqadi?
4 Rang Teoremasini faqatgina geografiya kitoblarini yoki akademik munozaralarni qamrab olishi katta adolatsizlik bo‘ladi. Chunki aslida uning ta’siri, sezmasak ham, atrofimizni shakllantirmoqda.
Xaritalar va Vizualizatsiyalar
Dunyo xaritasiga qaraganda ranglarning to‘qnashmasligi tasodif emas. Qaysi mamlakat qayerda tugaydi, qaysi qayerda boshlanadi, buni osonlik bilan tushunayotgan bo‘lsak, bu teorema u yerda ishlangan demakdir.
Ilova dizaynlari
Bir mobil ilovada turli bo’limlarning turli ranglarda bo‘lishi yoki bir hisobotning o‘qilishi oson bo‘lishining ortida ham bir xil mantiq bor. Rang to‘qnashuvlarini oldini olish, ko‘zning qulayligini ta’minlashni amalga oshirish uchun rejalashtirilgan ish.
Ta’lim materiallari
Bolalar uchun tayyorlangan kitoblar, testlar, shaklli xaritalar… Bularning barchasidan bu oddiy, lekin samarali g‘oyadan foydalanilmoqda. Chunki keraksiz chalkashlik o‘rganishni qiyinlashtiradi. Ranglar esa ma’lumotni soddalashtirishning eng samarali usullaridan biridir.
Nima uchun bu shunchalik muhim?
Chunki ma’lumotlar endi har joyda. Vizual chalkashlik oshgani sayin, oddiy tarzda tushuntirish yanada muhimdir. Ranglarni to‘g‘ri ishlatish faqat “chiroyli ko’rinadigan” ishlar yaratish bilan cheklanmaydi; balki tushunarli, aniq va diqqatni chalg‘itmaydigan tushuntirishlar ham yaratadi. Rang Teoremasi ham bu yerda o‘z o‘rnini egallaydi. “Kam rang, ko‘p ma’no” g‘oyasining aniq ko‘rinishidir.
Biroz ajralib turish masalasi
Bir xarita, bir infografika yoki bir veb-saytni ko‘rganda ranglarning faqat estetik emas, balki bir funksiyani ham o‘tayotganini o‘ylash odatga aylanishi mumkin. Va aslida bu, ranglarning faqat ko‘zimizga emas, balki ongimizga ham ta’sir qilayotganini anglashimizga yordam beradi.
Ya’ni, o‘sha to‘rt rang qoidasi, faqat chegaralarni ajratmaydi; bizning chalkashliklarimizni osonroq hal qilishimizga, ma’lumotlarga tezroq erishishimizga ham yordam beradi.
Xulosa
Rang Teoremasi, ehtimol, kundalik suhbatlarda ko‘p esga olinmaydigan, lekin bir tarzda doimo mavjud bo‘lgan bir g‘oyadir. Jimgina tartibga soluvchi kabi.
Chalkashlik orasida oddiy bir yo‘l ko‘rsatuvchi. Matematikaning san’atga, dizaynga va hayotning amaliy oqimiga tegadigan nuqtalaridan biri. Va ba’zan, to‘rt rangning yetarli ekanini bilish, ko‘prog‘i kerak emasligini eslatadi. Faqat xaritalarda emas, hayotda ham.
